مسارعین

اللَّهُمَّ اجْعَلْنِی مِنْ الْمُسَارِعِینَ إِلَیْهِ فِی قَضَاءِ حَوَائِجِهِ

۴۳ مطلب با موضوع «درس نامه» ثبت شده است

(1) سفیانی -درس خارج مهدویت ـ‌ آیت الله طبسی

سفیانی از نسل چه کسی است؟ (از نسل ابوسفیان و از اموی هااست؟ و یا نظر به عملکرد و جنایاتی که سفیانی، انجام می‌دهد، ادامه دهنده جنایات آل ابی سفیان است که در این صورت سفیانی جریان است)

خروج سفیانی ازکجا می‌باشد؟ آیا از شام (اردن، سوریه، فلسطین، لبنان) است و یا مقر و محل استقرار او شام بوده، ولی حرکتش از روم و با پشتیبانی روم است؟ (روم شاید به معنای اروپای فعلی باشد)

آیا خروج سفیانی از علامات حتمی ظهور امام زمان و یا از علائم غیر حتمی است؟

دایره و حدود فعالیت و جنایات سفیانی کجاست؟ (آیا مثل دجال حوزه فعالیتش، فراگیرو عالم گیر است و یا بک محدوده خاص جغرافیایی (شام، عراق، حجاز، بخشی از جنوب ایران) را در بر می‌گیرد؟

ماموریت و هدف سفیانی چیست؟ و با چه کسی در گیر می‌شود؟ (با همه مسلمین و یا با طائفه خاصی از مسلمین[اهل بیت پیامبر و پیروان خاندان رسول خداکه همان شیعیان هستند) مشکل دارد؟

عاقبت و سرنوشت سفیانی چه می‌شود؟ (در یک مصاف و جنگ، کشته می‌شود و یادر اثر خسف زمین، او و سپاهیانش از بین می‌روند؟

بحث سفیانی، بحث گسترده‌ای است که روایات آن هم از حد استفاضه گذشته است، روایات کثیری راجع به سفیانی از فریقین داریم که به خصوصیات او هم پرداخته است. (مثل این که، شخصی است از نسل ابوسفیان که در شام و با حمایت اروپا فعالیت داشته ضمن این که فاصله وقت خروج او تا ظهور امام زمان بیان شده [9 ماه یا یک سال و یا یک سال و نیم و…] در روایات به اجمال یا تفصیل پرداخته شده است.)

موافقین ۰ مخالفین ۰

فلسفه آسان(4)-اهمیت بحث مفهوم وجود

در مسائل وجود، این مسأله ی اشتراک معنوی وجود یگانه مسأله ای است که از زمان ارسطو مطرح بوده است. این مسأله در حد خود چندان مهم و ارزشمند به نظر نمی رسد، امّا پایه ی یک مسأله ی دیگر قرار گرفته است که آن در فلسفه ارسطو مطرح نبوده و بعدها مطرح شده است و آن مسأله ی وحدت وجود است.
مسأله ی وحدت وجود غیر از اشتراک معنوی وجود است. اشتراک معنوی وجود به مفهوم وجود برمی گردد و منظور از آن این است که آیا تصوری که ما از هستی داریم تصوری وسیع و گسترده است یا نه؟ وحدت وجود راجع به حقیقت وجود و متفرع بر اصالت وجود است. اگر قائل به اصالت وجود نباشیم وحدت وجود از نظر علمای ما معنی ندارد. این نوع وحدتی که حکمای ما می گویند وحدت خاصی است که تا مسأله ی اصالت وجود قبلا محقق نشده باشد این نوع وحدت وجود بی معنی است. به هر حال این مسأله اشتراک معنوی وجود بعدها پایه و مبنای وحدت وجود قرار می گیرد و از این جهت است که مسأله با ارزشی است و از امّهات مسائل به شمار می رود .


 شرح مبسوط منظومه.ج1.ص36

موافقین ۰ مخالفین ۰

فلسفه آسان(3)-منشاء اختلاف در مفهوم وجود

منشأ این بحث از آنجاست که گروهی از متکلمین پنداشته‌اند که وجود را به معنایی که به مخلوقات نسبت داده می‌شود، نمی‌توان به خدای متعالی نسبت داد. از‌این‌رو بعضی گفته‌اند که وجود به هر چیزی نسبت داده شود، معنای همان چیز را خواهد داشت؛ مثلاً در مورد انسان، معنای انسان را دارد و در مورد درخت، معنای درخت را. بعضی دیگر برای آن، دو معنا قائل شده‌اند: یکی مخصوص خدای متعالی، و دیگری مشترک بین همه مخلوقات.

خاستگاه این شبهه، خلط بین ویژگی‌های مفهوم و مصداق است،‌ یعنی آنچه در مورد خدای متعالی قابل مقایسه با مخلوقات نیست، مصداق وجود است نه مفهوم آن، و اختلاف در مصادیق، موجب اختلاف در مفهوم نمی‌شود،

و می‌توان خاستگاه آن را خلط بین مفاهیم ماهوی و فلسفی دانست، به این تقریر: هنگامی وحدت مفهوم، نشانهٔ ماهیت مشترک بین مصادیق است که از قبیل مفاهیم ماهوی باشد، ولی مفهوم وجود از قبیل مفاهیم فلسفی است و وحدت آن فقط نشانهٔ وحدت حیثیتی است که عقل برای انتزاع آن در نظر می‌گیرد و آن عبارت است از حیثیت طرد عدم.


آموزش فلسفه.ج1.ص286

موافقین ۰ مخالفین ۰

فلسفه آسان(2)-تاریخچه اشتراک لفظی وجود

در میان متکلمان اسلامی بحثی مطرح بوده است بنام تشبیه وتنزیه در اوصاف خدا ما باید در مورد اوصاف الهی به تشبیه و تنزیه بپردازیم . تنزیه یعنی نفی هر گونه تشابه بین خالق و مخلوق تا آن جا که هر لفظی مثلا لفظ عالم را که در مورد خدا بکار می بریم باید نه به آن معنایی باشد که در مورد انسان و در سایر موارد بکار می بریم.این سخن را در مورد لفظ موجود هم گفتند و از این جا به اشتراک لفظی وجود رسیدیند این بحث در قرن دوم پیدا شده است و احادیث مربوط به آن هم زیاد است.


شرح مبسوط منظومه.ج1.ص37.پاورقی

موافقین ۰ مخالفین ۰

«درس خارج اصول—استاد آیت الله فرحانی—۳۰/۱/۹۴»

«درس خارج اصول—استاد آیت الله فرحانی—۳۰/۱/۹۴»

اشکال مقدمات مفوته را پاسخ دادیم گفتیم اولا ترشح درست نیست چه در اراده چه در وجوبین چون اراده دارای مبادی خاص خودش است.اشکالی ندارد اراده مقدمه زودتر به وجود بیاید به بعث .اگر در فضای ترشح بحث کنیم اشکال باقی است زیرا که چطور اراده ذی المقدمه انشایی است ولی اراده مقدمه فعلی است چون بعث متوقف بر شروط است.لذا مبنای محقق عراقی(ره) مشکل را حل نمی‌کند چون اراده تشریع است و نمی‌تواند باعثیت داشته یاشد.

نکته اول:آیا این اشکال به شیخ علیه الرحمه هم وارد است؟

نکته دوم : آیا فعلیت اراده مقدمه درحالی‌که اراده ذی المقدمه انشایی است ملازمه به کجا می رسد؟

مطلب اول:

اگر مبنای شیخ علیه الرحمه را مثل مرحوم آخوند معنا کنیم اشکال وارد نیست چون قیود به ماده می خورد و چون حکم از هیئت بر می خیزد وآخوندعلیه الرحمه  معنا کرد که حکم انشایی است و حکم فعلی قید دارد.شیخ علیه الرحمه گفته همه قیود لبا به ماده بر می گردد وقتی تصور می کنم فعل را با قیود به تصدیق می کنم فایده را.

موافقین ۰ مخالفین ۰

«درس خارج اصول—استاد آیت الله فرحانی—29/1/94»

«درس خارج اصول—استاد آیت الله فرحانی—29/1/94»

 

اشکال مقدمات مفوته که قبل از زمان ذی المقدمه می‌آید بر مشهور مطرح شد.

محقق عراقی می‌گوید:

وجوب نفسی تهیئی مشکل را حل می‌کند وجوب نفسی برای مهیا شدن مکلف است.مثل تعلم احکام شرعی برای مکلف مصلحت دارد و وجوب آن نفسی است اما آمادگی و مقدمیت برای تحقق خارجی احکام دارد.او می‌گوید مقدمه چون قبل از ذی المقدمه می‌آید نفسی است .مشهور در شبهات حکمیه وجوب تعلم را مطرح کرده‌اند.

اما مشهور به آقا ضیا رحمه الله اشکال کرده‌اند.چون مناط در ذی المقدمه است و نمی‌توان برای مقدمه وجوب نفسی قابل شد .(جواب تفصیلی خواهد آمد.)

تفصیل قضیه:

گفته شد طبق نظر محقق عراقی رحمه الله هم اشکال مقدمه مفوته باقی است چون اراده در آنجا اراده انشایی است .اشکال درواقع اشکال تقدم معلول بر علت است چون وجوب غیری مترشح از وجوب نفسی است .ملازمه آیا بازگشت به علت و معلول دارد و قبل از فعلیت علت ، معلول فعلی است.این در فضای ترشح است.اشکال آقا ضیا رحمه الله او می‌گوید در مبنای من چون حکم فعلی است اشکال پیش نمی‌آید.

موافقین ۰ مخالفین ۰

«درس خارج اصول—استاد آیت الله فرحانی—۱۳۹۴/۱/۲۶»

«درس خارج اصول—استاد آیت الله فرحانی—۱۳۹۴/۱/۲۶»

 

یکی از موارد اشکال به نظریه مشهور در مورد واجب مشروط:

در مقدمات مفوته :اگر مکلف مقدمات را قبل از واجب انجام ندهد واجب در زمان خودش فوت خواهد شد مثل غسل قبل از اذان در رمضان،یعنی زمان تحقق این شروط قبل از واجب است و اگر انجام نشود موجب تفویت واجب در زمان خودش می‌شود.

سؤال:چگونه وجوب مقدمات می‌تواند قبل از واجب باشد؟

طبق نظر شیخ علیه الرحمه :

وجوب از ابتدا وجود دارد و زمان قید واجب است و مثلا وجوب صلات فعلی است لذا مقدمات آن‌هم وجوب دارد یا وجوب صوم فعلی است و مقدمات آن یعنی غسل قبل از اذان باید انجام گیرد لذا طبق نظر شیخ هر وجوبی برای مقدمه بخواهد باشد وجوب ذی المقدمه وجود دارد.

نظر محقق عراقی(آقا ضیا):

حکم فعلی است آنچه معلق بر بعث است مفاد هیئت است لذا حکم وجوب صلات فعلیت دارد لذا مشکلی نداریم مقدمات را  فعلی بدانیم.

موافقین ۰ مخالفین ۰

«درس خارج اصول—استاد آیت الله فرحانی—۱۳۹۴/۱/۲۵»

«درس خارج اصول—استاد آیت الله فرحانی—۱۳۹۴/۱/۲۵»

درباره حکم شرعی چهار نظر داریم:

۱-وجوبی که مفاد هیئت است

۲-بعث اعتباری که مفاد هیئت است

۳-وجوب مفاد هیئت است اما حکم همان اراده است

۴-وجوب از اراده انتزاع می‌شود اما اراده حکم شرعی نیست.

امام می‌فرماید:

حکم را می‌توان معلق کرد در مرحله اعتبار ،اما اراده را نمی‌توان معلق کرد چون تکوین است.

جمله مهم امام :

وقتی میگوییم اراده در نفس مولا وجود دارد –که آقا ضیا به آن حکم می‌گوید بنا بر اعتبار-اراده فعلی مولا اراده بر انشا و تشریع است والا در تفکیک انشا از فعلیت ، نمی‌توان حکم  را فعلی گفت.

اشکال بر آقا ضیا:

به نظر آقا ضیا حکم فعلی است و حکم اراده است و اراده بر انشا و تشریع است که باعثیت در آن وجود دارد لذا شما نم توانید تقسیم را بپذیرید چون باعثیت و زاجریت وجود ندارد قبل از تحقق شرط لذا اساس فرمایش خویی  ازاین‌جهت هم خراب است.

اشکال بر محقق خویی:

ایشان ایجاب را به اخبار معنا کرد اخبار بر اراده انشایی است لذا بازهم مشکل دارد.

موافقین ۰ مخالفین ۰

«درس خارج اصول—استاد آیت الله فرحانی—۱۳۹۴/۱/۲۴»

«درس خارج اصول—استاد آیت الله فرحانی—۱۳۹۴/۱/۲۴»

 

در مورد مفاد هیئت و حکم سه نظریه وجود دارد:

۱-نظر شیخ : عدم تعلیق ماده بر شرط چون قید به هیئت خورده است

۲-نظر مشهور : حکم معلق و مفاد هیئت حکم است

۳-نظر آقا ضیا: مفاد هیئت معلق است ولی مفاد حکم غیر از هیئت است.

 

آقا ضیا:

حکم همان اراده‌ای است که در نفس مولا قرار دارد و تعلیق ندارد و تعلیق در مفاد هیئت است.

اشکال مشهور به آقا ضیا:

۱-شما مفاد هیئت را وجوب یا بعث اعتباری می‌دانید درحالی‌که حکم را اراده تشریعی می‌دانید اما ارتکاز متشرعه از حکم اراده نیست چون متشرعه از حکم وجوب یا بعث می‌فهمد ، متشرعه خود صدور صلِّ یا اکرم را حکم شرعی می‌داند و وقتی به ارتکازات متشرعه رجوع می‌کنیم اصلاً دنبال اراده نیستند.زیرا متشرعه حکم را بر بعث اعتباری منطبق می‌کنند و التفاتی به بحث اراده ندارند.

۲-در جای خود ثابت شد که نسبت ایجاب و وجوب مثل ایجاد وجود است و گفتیم ایجاد و وجود یک‌چیز است فقط تفاوت در نگاه است وقتی به فاعل نگاه می‌کنیم ایجاد و وقتی به قابل نگاه می‌کنیم وجود گوییم.ایجاب و وجوب نیز یک‌چیز است وقتی به آمر نگاه می‌کنیم ایجاب می‌شود و وقتی به‌حکم نگاه کنیم می‌شود وجوب.

تحقق ایجاب به بعث اعتباری است ایجاب با اکرم یا صلِّ  است. نمی‌توان گفت ایجاب با اکرم و  صلِّ شکل‌گرفته ولی وجوب بار اراده شکل‌گرفته است.لذا وجوب به همان چیزی است که ایجاب را شکل داده است لا نمی‌توان ایجاب را به اکرم (هیئت) بزنیم اما وجوب را به مفاد بزنیم.

موافقین ۰ مخالفین ۰

«درس خارج اصول-- استاد آیت الله فرحانی—۱۳۹۴/۱/۲۳»

«درس خارج اصول-- استاد آیت الله فرحانی—۱۳۹۴/۱/۲۳»

واجب معلق در کتاب صاحب فصول:

واجب معلق یعنی جاییکه وجوب فعلی باشد ولی واجب استقبالی باشد.

توضیح:

در زمان فعلیت وجوب باید مکلف را مأمور به تهیه مقدمات می‌کنیم هرچند زمان واجب فرانرسیده باشد مثلا در حج استطاعت قید وجوب (هیئت) است بعد از استطاعت قید انشایی فعلیت پیدا می‌کند یعنی وجوب انشایی تبدیل به وجوب فعلی نمی‌شود.لذا بنا بر مشهور وقتی استطاعت که قید وجب است وجوب محقق می‌شود اما واجب فرانرسیده تا موسم حج .در فاصله فعلیت وجوب تا رسیده واجب مکلف باید مقدمات سفر را فراهم کند به این واجب معلق گفته می‌شود.

واجب منجز :

یعنی واجب و وجوب فعلی است و فاصله‌ای بین آن‌ها نیست.

نکته:

این توضیح بنا بر نظر مشهور گفته‌شده است یعنی وجوب به هیئت است.

اما شیخ:

مفاد هیئت قید ندارد لذا وجوب همیشه فعلی است اما واجب مقید است.

واجب:

۱-اختیاری(الف-غیر لازم التحصیل مثل استطاعت.  ب-لازم التحصیل مثل طهارت) 

۲-غیر اختیاری

نکته این است که شیخ تقسیم صاحب فصول را در همه واجبات بکار برده است.

مشهور می‌گوید:

قید به هیئت خورده است سؤال این است که اگر مفاد هیئت معلق به‌شرط شد آیا حکم هم معلق بر شرط شده با مفاد هیئت فقط معلق بر شرط شده؟

موافقین ۰ مخالفین ۰